HỘI CHỨNG THẬN HƯ

HỘI CHỨNG THẬN HƯ

• 09/01/2025
• Bích Hạnh

Thận là nơi lọc các chất thải và dư thừa từ máu, giữ lại các chất cần thiết. Cầu thận giúp giữ lại các chất protein (chất đạm), không cho protein thoát ra nước tiểu. Khi cầu thận bị tổn thương, protein thoát ra nước tiểu lượng nhiều gây hội chứng thận hư. Theo BSCKII. Bùi Thị Ngọc Yến – Giảng viên Bộ môn Nội, Đại học Y dược TP.HCM – Phó trưởng khoa Nội tiết thận, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, nếu không có biện pháp can thiệp sớm thì người mắc hội chứng thận hư có thể đối mặt với những biến chứng vô cùng nguy hiểm.

1. Hội chứng thận hư là gì?

Hội chứng thận hư là tình trạng cơ thể mất protein qua nước tiểu > 3g protein/ngày. Nguyên nhân là do tổn thương cầu thận kèm theo phù và giảm albumin máu. Hội chứng này phổ biến hơn ở trẻ em, ngoài ra có cả nguyên nhân nguyên phát và nguyên nhân thứ phát.

2. Biểu hiện của hội chứng thận hư

– Sưng nặng (phù), đặc biệt là xung quanh mắt, mắt cá và bàn chân, tăng cân

– Nước tiểu ít, nhiều bọt, lâu tan do có nhiều protein

– Các triệu chứng khác như mệt mỏi, chán ăn…

3. Nguyên nhân gây hội chứng thận hư

Đa số hội chứng thận hư nguyên phát, liên quan cơ chế miễn dịch gây tổn thương tại cầu thận. Tuy nhiên, nhiều bệnh lý toàn thân hoặc cơ quan khác có thể gây hội chứng thận hư gọi là hội chứng thận hư thứ phát. Các nguyên nhân gây hội chứng thận hư thứ phát gồm: đái tháo đường, viêm gan siêu vi B, C, HIV, một số loại thuốc, ung thư, sốt rét, Lupus ban đỏ hệ thống, amyloidosis…

4. Các xét nghiệm cần làm để chẩn đoán hội chứng thận hư

Việc chọn lọc chỉ định xét nghiệm khác nhau ở mỗi bệnh nhân tùy tình trạng hội chứng thận hư và tổng thể bệnh nhân.

– Xét nghiệm nước tiểu: tổng phân tích nước tiểu, tỷ lệ albumin/creatinine, protein/creatinine, cặn addis, protein nước tiểu 24 giờ

– Xét nghiệm máu: albumin máu, protein máu, điện di protein, bilan lipid máu, ure, creatinine, ion đồ…

– Xét nghiệm tìm nguyên nhân:

+ Đái tháo đường: đường huyết, HbA1C, chụp đáy mắt…

+ Lupus ban đỏ hệ thống: ANA, C3, C4, anti dsDNA, C1q…

+ Viêm gan siêu vi B, C, HIV…

+ Bệnh ác tính: marker ung thư, CT, nội soi, Kappa, lamda…

– Xét nghiệm đánh giá biến chứng: bilan đông máu, tăng đông, chọc dịch màng bụng, cấy dịch màng bụng, cấy máu…

– Sinh thiết thận: dùng kim nhỏ lấy mẫu thận nhỏ, gởi phòng xét nghiệm xác định tổn thương cụ thể ở thận

5. Biến chứng hội chứng thận hư

* Biến chứng cấp tính

– Nhiễm trùng dễ xảy ra do mất các protein bảo vệ cơ thể qua nước tiểu, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch để điều trị hội chứng thận hư. Dịch phù, dịch màng bụng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển nên bệnh nhân dễ bị nhiễm

trùng da, mô mềm và màng bụng. Nhiễm trùng da, mô mềm gây sưng, nóng, đỏ, đau, dịch mủ vùng nhiễm trùng. Nhiễm trùng màng bụng gây đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, nôn. Nếu nhiễm trùng không điều trị kịp thời có thể diễn tiến nhanh gây nhiễm trùng máu, choáng nhiễm trùng.

– Huyết khối tĩnh mạch, thuyên tắc phổi xảy ra do mất các protein giúp ngăn ngừa cục máu đông, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tĩnh mạch. Huyết khối tĩnh mạch chi dưới gây đỏ, đau, phù chân bị huyết khối tăng hơn chân còn lại. Thuyên tắc phổi gây khó thở, đau ngực, ho ra máu và trong các trường hợp nặng có thể gây tử vong.

– Tổn thương thận cấp xảy ra do giảm protein máu, gây phù, giảm thể tích trong lòng mạch máu, giảm máu nuôi thận gây tổn thương thận do thiếu máu nuôi hoặc do bệnh lý căn nguyên gây tổn thương thận. Tổn thương thận cấp làm giảm chức năng lọc, bài tiết, kiểm soát huyết áp gây phù, tăng huyết áp, ứ đọng các chất thải, chất độc trong cơ thể. Trong trường hợp nặng cần lọc máu cấp cứu để điều chỉnh các rối loạn này.

* Biến chứng mạn tính

– Bệnh thận mạn xảy ra nếu hội chứng thận hư không được điều trị hiệu quả, tổn thương thận kéo dài. Khi chức năng thận giảm nghiêm trọng gây các biến chứng như bệnh tim mạch, thiếu máu, rối loạn điện giải, loãng xương… Khi bệnh thận mạn tiến triển đến giai đoạn cuối, bệnh nhân cần phải được điều trị thay thế thận suốt đời.

– Rối loạn lipid (mỡ) máu xảy ra do gan tăng tổng hợp lipid để bù trừ tình trạng giảm protein máu. Tình trạng tăng lipid kéo dài làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu, tăng bệnh tim mạch.

– Suy dinh dưỡng do mất quá nhiều protein máu kéo dài gây sụt cân mặc dù người bệnh có thể bị che lấp bởi tình trạng phù.

– Các biến chứng mạn tính khác như thiếu máu, giảm vitamin D, rối loạn chức năng tuyến giáp, rối loạn chuyển hóa thuốc.

6. Điều trị hội chứng thận hư

Điều trị bệnh lý nguyên nhân gây hội chứng thận hư, điều trị thuốc và thay đổi lối sống để kiểm soát triệu chứng, điều trị biến chứng.

* Các loại thuốc thường được sử dụng:

– Thuốc hạ huyết áp nhóm ức chế men chuyển angiotensin hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin II giúp kiểm soát huyết áp và/hoặc giảm protein trong nước tiểu

– Thuốc lợi tiểu: giúp kiểm soát phù bằng cách tăng lượng nước tiểu

– Thuốc giảm lipid máu kiểm soát rối loạn lipid máu

– Thuốc chống đông máu nếu từng bị hoặc nguy cơ huyết khối cao

– Thuốc ức chế miễn dịch như corticosteroid, cyclophosphamide, cyclosporine A…

Điều trị cụ thể khác nhau ở mỗi bệnh nhân tùy thuộc nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của hội chứng thận hư cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể.

7. Chế độ dinh dưỡng cho người bị thận hư

Thay đổi chế độ ăn có thể giúp hỗ trợ điều trị hội chứng thận hư, nếu thuận tiện, bạn có thể tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng.

– Chọn nguồn protein ít chất béo, ưu tiên có nguồn gốc từ thực vật

– Giảm lượng lipid và cholesterol

– Ăn ít muối

– Kiểm soát lượng nước nhập

Người bệnh cần đi khám ngay nếu xuất hiện các triệu chứng của hội chứng thận hư như tiểu bọt, phù hoặc bất thường nước tiểu qua xét nghiệm tầm soát,… Phát hiện và điều trị sớm giúp bệnh đáp ứng tốt hơn, tránh các biến

chứng cấp và mạn tính, giảm tác dụng phụ không mong muốn của thuốc. Bệnh viện Nhân dân Gia Định có đầy đủ khoa nội trú (số nội bộ 243) và các phòng khám Nội tiết thận gồm phòng khám Chuyên gia, phòng khám tại khoa, phòng khám dịch vụ (phòng 1, 2 khu E), phòng khám BHYT (phòng 105) khám và điều trị hội chứng thận hư. Các chuyên gia, bác sĩ sẽ thăm khám kỹ lưỡng, chỉ định các xét nghiệm và điều trị phù hợp với từng bệnh nhân cụ thể dựa trên sự đánh giá toàn diện của người bệnh.

BSCKII. Bùi Thị Ngọc Yến – Khoa Nội tiết thận, Bệnh viện Nhân dân Gia Định.

#BenhvienNhandanGiaDinh #NhandanGiaDinhhospital #thanhu #hoichungthanhu #tonthuongthan #xetnghiemthan