TUẦN LỄ LÀM MẸ AN TOÀN (1 – 7/10): CHĂM SÓC SAU SINH TOÀN DIỆN SỨC KHỎE CHO MẸ, TƯƠNG LAI CHO BÉ

Tuần lễ làm mẹ an toàn (Safe Motherhood Week) là sáng kiến toàn cầu được khởi động từ năm 1999 nhằm nâng cao nhận thức, kêu gọi hành động để giảm thiểu rủi ro tử vong và biến chứng liên quan đến thai kỳ, sinh nở. Năm 2025, tuần lễ làm mẹ an toàn có chủ đề là: “Chăm sóc sau sinh toàn diện sức khỏe cho mẹ, tương lai cho bé”. Đây là thông điệp mạnh mẽ khẳng định việc làm mẹ an toàn không chỉ là khát vọng của riêng phụ nữ mà còn là trách nhiệm chung của gia đình, ngành y tế và toàn xã hội.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trung bình mỗi ngày có 800 phụ nữ tử vong do biến chứng thai sản, tức mỗi năm gần 300.000 trường hợp. Phần lớn là ở các nước đang phát triển, nơi phụ nữ không được tiếp cận dịch vụ y tế đúng lúc. Ở các nước thu nhập cao, tỷ lệ tử vong mẹ chỉ khoảng 12/100.000 ca sinh, trong khi tại nhiều quốc gia nghèo, con số này có thể vượt 400/100.000 ca sinh. Sự chênh lệch này phản ánh bất công trong chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Tại Việt Nam, nhờ những tiến bộ y tế, tỷ lệ tử vong mẹ đã giảm hơn 3 lần trong 30 năm qua, còn khoảng 46/100.000 ca sinh sống (2022). Tuy nhiên, vẫn còn những khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, nơi phụ nữ chưa được tiếp cận dịch vụ y tế đầy đủ, tỷ lệ tai biến sản khoa cao hơn gấp nhiều lần so với khu vực thành thị. Điều đó cho thấy mục tiêu “làm mẹ an toàn” vẫn còn nhiều việc phải làm.

Tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định,luôn đặt sự an toàn của mẹ và bé lên hàng đầu. Các hoạt động nổi bật trong năm 2024:

– 95% phụ nữ mang thai được khám thai ≥4 lần.

– 100% ca sinh được theo dõi sát bằng hệ thống hồi sức sản khoa, luôn sẵn sàng cấp cứu khi biến chứng xảy ra.

– Hơn 1.500 lượt sản phụ và người thân tham dự lớp tiền sản, được cung cấp kiến thức về chăm sóc thai kỳ, dấu hiệu nguy hiểm và nuôi con sau sinh.

Vì sao làm mẹ an toàn lại cấp thiết?

Mang thai và sinh nở luôn tiềm ẩn nguy cơ, đặc biệt ở các nhóm:

– Mẹ có tăng huyết áp thai kỳ, tiền sản giật.

– Mẹ bị thiếu máu, suy dinh dưỡng hoặc béo phì.

– Mang thai tuổi <18 hoặc >35.

– Mang đa thai, thai to, sẹo mổ cũ ở tử cung.

– Tiền sử sinh khó, băng huyết sau sinh.

Các biến chứng nguy hiểm nhất bao gồm:

– Băng huyết sau sinh chiếm 27% các ca tử vong mẹ toàn cầu.

– Tiền sản giật – sản giật – có thể gây suy thận, tai biến mạch máu não.

– Nhiễm trùng hậu sản dễ xảy ra khi sinh tại nơi không đảm bảo vô khuẩn.
– Thuyên tắc mạch tuy hiếm gặp nhưng thường tử vong rất nhanh.

Điều quan trọng là 70% – 80% tử vong mẹ có thể phòng ngừa được nếu phụ nữ được chăm sóc đúng chuẩn từ giai đoạn thai kỳ, sinh nở đến hậu sản.

Làm mẹ an toàn – Sự chuẩn bị toàn diện

Với sản phụ:

– Khám thai đầy đủ, ít nhất 4 lần, tốt nhất 8 lần theo WHO.

– Dinh dưỡng hợp lý, bổ sung sắt, acid folic, tiêm phòng đầy đủ.

– Sinh tại bệnh viện có khả năng cấp cứu sản khoa.

– Sau sinh, tái khám theo hẹn, theo dõi dấu hiệu bất thường.

Với gia đình:

– Hỗ trợ sản phụ về tinh thần và tài chính.

– Đồng hành trong khám thai và sinh nở.

– Nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm: đau đầu dữ dội, phù nhiều, ra máu bất thường sau sinh…

Với hệ thống y tế:

– Củng cố năng lực tuyến cơ sở: Phát hiện nguy cơ sớm, chuyển tuyến kịp thời.

– Xây dựng mạng lưới cấp cứu sản khoa, từ tuyến xã đến tuyến trung ương.
– Đảm bảo mọi phụ nữ, dù ở nông thôn hay thành thị đều được tiếp cận dịch vụ y tế an toàn.

Lợi ích của “làm mẹ an toàn”

– Bé được chào đời khỏe mạnh, được bú sữa mẹ sớm, giảm nguy cơ tử vong sơ sinh.

– Mẹ giảm nguy cơ tử vong, thiếu máu, trầm cảm sau sinh, bảo tồn khả năng sinh sản.

– Gia đình hạnh phúc, giảm gánh nặng kinh tế do biến chứng.

– Xã hội hưởng lợi từ một thế hệ tương lai khỏe mạnh, giảm chi phí y tế.

Làm mẹ là thiên chức thiêng liêng nhưng cũng đầy thử thách và nguy cơ tiềm ẩn. Hành trình này sẽ trở nên an toàn và nhẹ nhàng hơn khi phụ nữ nhận được sự đồng hành từ gia đình, cộng đồng và đặc biệt là sự hỗ trợ kịp thời từ hệ thống y tế.

Tuần lễ làm mẹ an toàn không chỉ là dịp để nâng cao nhận thức mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm của chúng ta trong việc xây dựng một môi trường chăm sóc sức khỏe sản khoa công bằng, chất lượng và nhân văn cho mọi phụ nữ, dù họ sống ở thành thị hay nông thôn, miền xuôi hay miền núi.

Khoa Sản, Bệnh viện Nhân dân Gia Định cam kết tiếp tục nâng cao chất lượng khám, điều trị và theo dõi thai sản, với mục tiêu giảm thiểu tối đa tai biến sản khoa, đảm bảo sự an toàn và an tâm cho cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ và sau sinh.

Liên hệ Khoa Sản: 0283 841 2692, bấm tiếp 218.

📚 Tài liệu tham khảo

1. World Health Organization. Maternal mortality (2023).

2. World Health Organization. Maternal health.

3. WHO. WHO Recommendations on Health Promotion Interventions for Maternal and Newborn Health (2015).

4. Bộ Y tế Việt Nam. Quyết định 3977/QĐ-BYT năm 2024 – Hướng dẫn quốc gia về chăm sóc sức khỏe sinh sản.

ThS.BS Tạ Việt Hùng