TÌM HIỂU VỀ CÁC LOẠI VIRUS ĐƯỜNG HÔ HẤP VÀ VIRUS GÂY VIÊM PHỔI TRÊN NGƯỜI (HMPV)
Các virus đường hô hấp như cúm, parainfluenza, virus hợp bào hô hấp, coronavirus, rhinovirus, adenovirus, human metapneumovirus,..là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính trên toàn thế giới. Virus đường hô hấp có thể gây ra các bệnh nhẹ như cảm lạnh, nhưng cũng có thể dẫn đến các tình trạng nặng hơn như viêm tiểu phế quản, viêm phổi và làm nặng thêm các bệnh nền có sẵn, gây biến chứng đa cơ quan.
Nhiễm virus đường hô hấp bệnh đặc biệt nguy hiểm đối với các nhóm dễ bị tổn thương như trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu. Mỗi năm, các bệnh do virus đường hô hấp gây ra hàng triệu ca nhập viện và tử vong trên toàn cầu. Đại dịch COVID-19 đã cho chúng ta thấy ảnh hưởng sâu rộng của virus đường hô hấp khi gây ra tỷ lệ tử vong lớn, làm gián đoạn cuộc sống, kinh tế và hệ thống y tế.
Gần đây, virus gây viêm phổi trên người (Human metapneumovirus – HMPV) đã nhận được sự quan tâm ngày càng tăng từ giới truyền thông, dẫn đến nhiều câu hỏi và lo ngại trong cộng đồng. Hiểu biết về các loại virus này, bao gồm HMPV và tác động của chúng đối với sức khỏe cộng đồng là điều cần thiết để phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả.
Các Virus hô hấp thường gặp và vai trò
Các virus đường hô hấp lây lan chủ yếu qua các giọt bắn hô hấp được tạo ra khi người bệnh ho hoặc hắt hơi, hoặc khi chúng ta tiếp xúc với các bề mặt đã bị nhiễm virus. Dưới đây là một số loại virus thường gặp:
1. Virus Cúm (Influenza): là nguyên nhân của các đợt dịch cúm mùa hàng năm, gây ra hàng trăm nghìn ca tử vong trên toàn thế giới, đặc biệt ở người cao tuổi và người có bệnh nền. Các chủng virus cúm liên tục biến đổi, do đó tiêm phòng cúm mùa hàng năm là rất quan trọng.
2. Virus Parainfluenza: gây bệnh đường hô hấp, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi, và người suy giảm miễn dịch. Parainfluenza là nguyên nhân phổ biến gây viêm thanh quản, viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ em. Hiện chưa có vắc-xin phòng bệnh.
3. Virus hợp bào hô hấp (RSV): đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người cao tuổi và người suy giảm miễn dịch. RSV là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi ở trẻ em dưới 2 tuổi. Hiện nay, vắc-xin phòng RSV đã được phê duyệt cho người cao tuổi và phụ nữ mang thai (để bảo vệ trẻ sơ sinh) ở một số quốc gia, đánh dấu bước tiến lớn trong phòng chống bệnh này.
4. Coronavirus: họ coronavirus bao gồm các virus gây cảm lạnh thông thường và các loại nguy hiểm như SARS-CoV-1 (2003), MERS-CoV (2012), và SARS-CoV-2 gây đại dịch COVID-19. COVID-19 đã chứng minh cho sự nguy hiểm của một loại virus hô hấp khi nó lan rộng và gây quá tải hệ thống y tế toàn cầu. Vắc -xin và thuốc kháng virus đã giúp giảm đáng kể tỷ lệ bị bệnh nặng và tử vong.
5. Rhinovirus: là nguyên nhân phổ biến nhất của cảm lạnh, với hàng tỷ ca nhiễm mỗi năm. Mặc dù thường nhẹ, nhưng có thể dẫn đến biến chứng như viêm xoang, viêm tai giữa hoặc đợt cấp của hen hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
6. Virus gây viêm phổi ở người (Human Metapneumovirus- HMPV): mặc dù ít được biết đến nhưng lại là một tác nhân chính gây bệnh hô hấp nặng ở trẻ em, người cao tuổi và người suy giảm miễn dịch.
Những thông tin cần biết về Virus gây viêm phổi ở người (Human Metapneumovirus)
Virus gây viêm phổi ở người (HMPV) thực ra không phải là một loại virus mới. HMPV được các nhà khoa học Hà Lan phát hiện vào năm 2001, là virus RNA phổ biến thuộc họ Pneumoviridae giống như virus hợp bào hô hấp (RSV) – một loại virus đường hô hấp thường gặp khác. HMPV đã lây lan trong cộng đồng trong nhiều thập kỷ và được tìm thấy trên khắp các quốc gia trên thế giới. Hầu hết mọi người đều nhiễm HMPV khi lên năm tuổi, và việc tái nhiễm là phổ biến trong suốt cuộc đời.
Triệu chứng và biến chứng của virus gây viêm phổi trên người (HMPV)
HMPV thường gây ra các triệu chứng nhẹ giống như cảm lạnh như ho, sổ mũi, đau họng, sốt, khò khè. Trong hầu hết các trường hợp, những triệu chứng này sẽ tự khỏi trong vòng một đến hai tuần.
Mặc dù HMPV có thể gây bệnh đường hô hấp ở mọi lứa tuổi, nhóm có nguy cơ cao nhất có thể bị các biến chứng nặng như viêm tiểu phế quản, viêm phổi, suy hô hấp,..là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người cao tuổi và người có hệ miễn dịch suy yếu. Trong đó, khoảng 5-16% trẻ nhiễm bệnh có thể tiến triển thành viêm đường hô hấp dưới như viêm phổi. Người có tiền sử bệnh phổi nền như hen, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, khí phế thũng,. không làm tăng khả năng mắc bệnh, nhưng có thể làm triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn khi mắc bệnh. Tương tự, những người có hệ miễn dịch suy yếu như bệnh nền nặng, dùng thuốc ức chế miễn dịch, hóa trị, ghép tạng,..cũng có nguy cơ biến chứng cao hơn.
Chẩn đoán và điều trị HMPV
Việc chẩn đoán HMPV có thể khó khăn vì các triệu chứng của nó giống với các loại virus đường hô hấp khác như cúm, RSV hoặc COVID-19. Các bác sĩ chẩn đoán HMPV thường dựa vào yếu tố dịch tễ, triệu chứng lâm sàng và sử dụng xét nghiệm như PCR để phát hiện virus trong mẫu bệnh phẩm lấy từ mũi họng. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho HMPV và chưa có vắc xin phòng ngừa. Người bệnh mắc bệnh cần nghỉ ngơi, uống nhiều nước, có thể sử dụng các thuốc để làm giảm triệu chứng. Trong trường hợp nặng, người bệnh cần được nhập viện để theo dõi và điều trị.
Phòng ngừa – biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe
Mặc dù mỗi loại vi rút có những đặc điểm riêng, các biện pháp phòng ngừa chung cho bệnh lây truyền qua đường hô hấp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng:
- Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, tránh chạm tay vào mắt, mũi, miệng.
- Tránh tiếp xúc gần với người bệnh.
- Tiêm phòng đầy đủ: Vắc-xin cúm, vắc-xin RSV, vắc- xin COVID-19, vắc-xin phế cầu và các loại vắc-xin phòng bệnh đường hô hấp.
- Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, nghỉ ngơi đầy đủ, quản lý căng thẳng trong cuộc sống.
- Vệ sinh môi trường: Vệ sinh nhà cửa, thường xuyên lau chùi các bề mặt tiếp xúc, đảm bảo không gian sống thông thoáng.
- Cập nhật thông tin y tế: Theo dõi các khuyến cáo từ Bộ Y tế và các cơ quan y tế uy tín để nắm bắt thông tin mới nhất về các bệnh truyền nhiễm.
Virus gây viêm phổi trên người (HPMV) không phải là mối đe dọa mới, nhưng nó nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của bảo việc giám sát và dự phòng các bệnh truyền nhiễm. Bằng cách hiểu rõ hơn về các virus hô hấp, bao gồm HMPV, chúng ta có thể bảo vệ bản thân, gia đình, và cộng đồng khỏi những mối nguy hiểm tiềm ẩn.
Bệnh viện Nhân Dân Gia Định luôn đồng hành cùng cộng đồng trong việc nâng cao nhận thức và phòng chống các bệnh đường hô hấp. Chúng tôi khuyến khích bạn đọc tìm hiểu thêm thông tin từ các nguồn chính thống và liên hệ với cơ sở y tế gần nhất nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc triệu chứng nghi ngờ. Phòng tiêm chủng của bệnh viện Nhân Dân Gia Định có đầy đủ các loại vắc – xin được phê duyệt sử dụng tại Việt Nam.
Tài liệu tham khảo
- Van den Hoogen, B. G., et al. (2001). A newly discovered human pneumovirus isolated from young children with respiratory tract disease. Nature Medicine, 7(6), 719–724.
- Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC). (2024). About Human Metapneumovirus. www.cdc.gov
- Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Human metapneumovirus (hMPV) infection (2025). www.who.int
- Costa-Filho, R.C. et al. The silent threat of Human Metapneumovirus: clinical challenges and diagnostic insights from a severe pneumonia case. Microorganisms 2025, 13, 73.
#BenhvienNhandanGiaDinh #NhandanGiaDinhHospital #Virusmetapneumovirus #dieutriHMPV #benhhohap #benhlyhohap #hen #copd #benhcum
Tổng Lượt Truy Cập: 609834
Số Người Đang Online : 7