VIRUS HỢP BÀO HÔ HẤP (RSV)

“Vị khách không mới” mùa mưa lạnh: Ba mẹ cần biết gì để bảo vệ con yêu?

BS.CK1 Trần Thị Minh Thư, Khoa Bệnh lý sơ sinh

1. Virus hợp bào hô hấp là gì?

Virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus – RSV) là nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng hô hấp cấp tính ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là các trẻ < 1 tuổi.

Hầu hết trẻ em sẽ bị nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi và khoảng 20-30% trẻ em bị nhiễm sẽ bị nhiễm trùng đường hô hấp dưới, đặc biệt là viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi.

RSV lưu hành theo mùa, thường bùng phát vào mùa mưa – lạnh.

2. RSV lây lan như thế nào?

RSV lây lan dễ dàng từ người này sang người khác.

Virus xâm nhập vào cơ thể bạn qua mũi, miệng hoặc mắt.

RSV có thể tồn tại trên các bề mặt cứng như bàn, tay nắm cửa, đồ chơi và thành giường trong nhiều giờ.

Các nguyên nhân gây nhiễm virus RSV là:

Tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh như bắt tay, ho hoặc hắt hơi.

Tiếp xúc gián tiếp với đồ vật có chứa virus như: quần áo, đồ chơi, vật dụng của trẻ hoặc người bị bệnh bằng cách chạm và cho đồ vật vào miệng.

3. Trẻ bị nhiễm virus RSV triệu chứng như thế nào?

Triệu chứng thông thường giống cảm lạnh: Thường khởi đầu với các biểu hiện hô hấp trên như chảy nước mũi, tắc mũi, ho nhẹ, sốt (thường ≤ 38,3°C) trong 1-3 ngày.

Dấu hiệu cảnh báo: CẦN ĐƯA TRẺ ĐI KHÁM NGAY:

Thở bất thường: Thở nhanh theo lứa tuổi, thở co kéo, cánh mũi phập phồng.

Bỏ bú hoặc bú kém.

Tím tái ở môi hoặc đầu ngón tay.

Bé li bì, kém linh hoạt.

Cơn ngưng thở: đặc biệt lưu ý ở trẻ sơ sinh.

4. Các yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm virus RSV nặng hoặc có biến chứng?

Hầu hết trẻ em sẽ bị nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi, nhưng chúng ta cần quan tâm đặc biệt đến nhóm trẻ có nguy cơ diễn tiến nặng: các bé sinh non, các bé có bệnh tim bẩm sinh hoặc bệnh phổi mạn tính, bất thường cấu trúc đường thở, bệnh lý thần kinh – cơ… vì hệ miễn dịch và cấu trúc đường thở của các bé còn non yếu.

5. Điều trị nhiễm RSV ở trẻ?

Các bệnh lý ở trẻ em gây ra bởi virus hợp bào hô hấp hiện tại vẫn chưa có điều trị đặc hiệu, điều trị chủ yếu là hỗ trợ chống suy hô hấp:

Oxy liệu pháp là nguyên tắc điều trị quan trọng nhất với trẻ viêm tiểu phế quản do RSV khi trẻ có dấu hiệu thiếu oxy.

Bù dịch: Cho trẻ uống nước/sữa nhiều hơn để bổ sung nước và điện giải đã mất, làm loãng dịch đờm gây bít tắc đường thở. Trong trường hợp trẻ không thể tự uống nước, bác sĩ có thể chỉ định truyền dịch cho trẻ.

Cho trẻ dùng thuốc hạ sốt khi trẻ sốt cao.

Rửa mũi, hút mũi, nhỏ mũi bằng thuốc giảm xung huyết niêm mạc, giảm tiết dịch mũi để giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ thở hơn.

Đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng theo lứa tuổi qua các bữa ăn hàng ngày.

Kháng sinh không dùng thường quy, trừ khi có bội nhiễm vi khuẩn.

Thuốc giãn phế quản, corticoid: chỉ định chọn lọc, hiệu quả chưa rõ ràng.

6. Phòng ngừa nhiễm RSV cho trẻ?

Biện pháp chung:

Vệ sinh tay sạch sẽ cho người chăm sóc trẻ và tập cho trẻ rửa tay thường xuyên với xà phòng hoặc dung dịch khử khuẩn, nhất là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, hắt hơi.

Thường xuyên vệ sinh, khử khuẩn nhà ở, khu vui chơi và đồ chơi của trẻ.

Che miệng khi ho, hắt hơi, tránh tiếp xúc gần với người bệnh.

Nuôi con bằng sữa mẹ, tăng cường dinh dưỡng.

Tránh cho trẻ khói bụi, nhất là khói thuốc lá.

Cho trẻ tiêm vắc – xin đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế.

Biện pháp đặc hiệu:

Tin vui là hiện đã có vắc – xin phòng ngừa RSV tiêm cho mẹ bầu, sẽ giúp truyền kháng thể bảo vệ cho con trong những tháng đầu đời quan trọng nhất.

Vaccin ABRYSVO: chủng ngừa cho mẹ trong thai kỳ: khoảng thời gian thai được 24 -36 tuần và những người từ 60 tuổi trở lên.

Dự phòng miễn dịch bằng kháng thể đơn dòng trong mùa bệnh.

Những điểm chính cần nhớ:

Hầu hết trẻ em sẽ bị nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi, tuy nhiên có thể nguy hiểm cho trẻ sơ sinh và những nhóm trẻ có yếu tố nguy cơ cao.

Dấu hiệu thở bất thường là tín hiệu cần đưa trẻ đi khám ngay.

Hiện vẫn chưa có điều trị đặc hiệu, điều trị hỗ trợ (đảm bảo dinh dưỡng, hút mũi, vệ sinh mũi, hạ sốt…) là chìa khóa giúp các bé vượt qua mùa bệnh.

Rửa tay là biện pháp phòng bệnh đơn giản và hiệu quả nhất.

Sức khỏe của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là vô giá. Nếu quý vị có bất kỳ lo lắng nào về các triệu chứng của con hoặc muốn tìm hiểu thêm về các biện pháp phòng ngừa RSV, đừng ngần ngại trao đổi với bác sĩ Nhi khoa hoặc bác sĩ Sơ sinh.

Hiện tại, Bệnh viện Nhân dân Gia Định có tất cả các vắc – xin phòng ngừa hiệu quả các bệnh lý cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tại Phòng tiêm chủng 122 lầu 1 khu khám với đội ngũ Bác sĩ và điều dưỡng chuyên khoa Nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý của trẻ và áp dụng các biện pháp giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.

Đặc biệt, từ ngày 1/10/2025, Phòng tiêm chủng bắt đầu tiêm vắc – xin RSV Abrysvo.

Sau khi tiêm chủng, tất cả trẻ đều được theo dõi, đánh giá lại và dặn dò kỹ các dấu hiệu bất thường trước khi ra về.

Phòng theo dõi sau tiêm được trang bị đầy đủ các trang thiết bị cấp cứu hiện đại; đội ngũ bác sĩ – điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứ các tình trạng nguy hiểm nhằm đảm bảo xử trí kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.