PHÒNG NGỪA SỐT XUẤT HUYẾT: NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT

Tổng quan về sốt xuất huyết

– Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm do vi rút Dengue gây ra, phổ biến tại hơn 100 quốc gia với khoảng 4 tỷ người có nguy cơ mắc bệnh. Có 4 típ vi rút khác nhau (Dengue-1, Dengue-2, Dengue-3, Dengue-4), người mắc bệnh có thể bị tái nhiễm với các típ khác. Bệnh lây qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti bị nhiễm vi rút, một số trường hợp có thể lây từ mẹ sang con hoặc qua đường máu.

Triệu chứng và diễn biến bệnh

– Khoảng 80% người nhiễm vi rút không có triệu chứng. Với những người biểu hiện triệu chứng, bệnh thường diễn ra qua 3 giai đoạn:

Giai đoạn sốt: Sốt cao đột ngột, đau đầu, đau cơ, đau khớp, phát ban, và đau sau hốc mắt. Thời gian kéo dài từ 2-7 ngày.
Giai đoạn nguy hiểm: Từ ngày thứ 3-7 của bệnh, có thể xuất hiện các triệu chứng như đau bụng, chảy máu, suy tạng hoặc sốc nếu không điều trị kịp thời.
Giai đoạn hồi phục: Sau khoảng 7-10 ngày, bệnh nhân hết sốt và sức khỏe dần hồi phục.

– Chẩn đoán bệnh dựa vào xét nghiệm kháng nguyên NS1 trong tuần đầu tiên hoặc xét nghiệm kháng thể IgM, IgG sau 7 ngày nếu cần thiết.

Điều trị và dấu hiệu cảnh báo

– Hiện tại, không có thuốc đặc trị sốt xuất huyết, việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng: nghỉ ngơi, uống nhiều nước, và dùng paracetamol để hạ sốt. Tuyệt đối không dùng aspirin hoặc ibuprofen do nguy cơ gây chảy máu.

– Cảnh báo sốt xuất huyết nặng bao gồm đau bụng dữ dội, chảy máu (mũi, nướu, tiêu ra máu), hoặc nôn ra máu sau khi đã hết sốt. Trong các trường hợp này, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế.

Phòng ngừa sốt xuất huyết

– Phòng ngừa sốt xuất huyết đòi hỏi sự phối hợp giữa cá nhân, cộng đồng và các cơ quan chức năng nhằm hạn chế sự sinh sôi của muỗi Aedes aegypti – loài trung gian truyền bệnh chính. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

4.1. Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi:

Muỗi vằn thường đẻ trứng ở các dụng cụ chứa nước đọng như thùng, chai lọ, lốp xe cũ, và bể nước. Do đó, cần:

Đậy kín các bể chứa nước.
Dọn dẹp thường xuyên các vật dụng có thể giữ nước.
Thay nước trong lọ hoa và bể cá thường xuyên.

Lắp đặt lưới ngăn muỗi ở các cửa sổ, cửa ra vào và lỗ thoáng khí.

Kiểm soát muỗi:

Phun thuốc diệt muỗi định kỳ là một biện pháp quan trọng, nhất là vào mùa mưa khi muỗi sinh sản mạnh. Ngoài ra:

Sử dụng các loại bẫy và đèn diệt muỗi ở những nơi có nhiều muỗi.
Tổ chức các chiến dịch vệ sinh môi trường để loại bỏ ổ lăng quăng (bọ gậy) ngay từ giai đoạn đầu.

Bảo vệ cá nhân khỏi muỗi đốt:

Để tránh bị muỗi đốt, cần:

Sử dụng màn khi ngủ, kể cả ban ngày.
Mặc quần áo dài tay, sáng màu để hạn chế bị muỗi đốt.
Dùng các sản phẩm chống muỗi như kem bôi da, xịt chống muỗi, hoặc vòng đeo tay chống muỗi.
Sử dụng quạt hoặc điều hòa không khí để làm giảm hoạt động của muỗi trong nhà.

Tăng cường nhận thức cộng đồng:

Tuyên truyền, giáo dục người dân về cách phòng tránh sốt xuất huyết và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường là những yếu tố then chốt. Cộng đồng cần phối hợp thực hiện các hoạt động dọn dẹp, vệ sinh, và kiểm soát muỗi tại khu vực sinh sống.

Vắc-xin Qdenga

– Bên cạnh các biện pháp truyền thống, một bước đột phá trong phòng ngừa sốt xuất huyết là sự ra đời của vắc-xin. Qdenga, một loại vắc-xin mới do công ty Takeda phát triển, đã được cấp phép sử dụng tại nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam. Đây là vắc-xin sống giảm độc lực, có khả năng bảo vệ chống lại cả 4 típ vi rút Dengue. Điểm vượt trội của Qdenga so với các loại vắc-xin trước đó là nó có thể được tiêm cho tất cả mọi người từ 4 tuổi trở lên mà không cần phải xét nghiệm xem họ đã từng mắc bệnh hay chưa.

– Tính an toàn và hiệu quả của Qdenga:

Vắc-xin Qdenga được nghiên cứu kỹ lưỡng và chứng minh là an toàn, hiệu quả trong việc ngăn ngừa sốt xuất huyết. Các nghiên cứu lâm sàng đã cho thấy vắc-xin này giúp giảm nguy cơ nhập viện do sốt xuất huyết lên đến 90,4% sau 18 tháng và vẫn duy trì hiệu quả ở mức 83,6% sau 3 năm. Điều này đảm bảo rằng những người được tiêm Qdenga có khả năng phòng ngừa sốt xuất huyết cao và bền vững trong nhiều năm.
Hơn nữa, Qdenga đã được phê duyệt sử dụng tại nhiều nước như Indonesia, Brazil, và các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu, với hồ sơ an toàn được đánh giá kỹ càng. Vắc-xin này ít gây ra phản ứng phụ nghiêm trọng và phù hợp cho cả những người chưa từng nhiễm vi rút Dengue. Điều này giúp mở rộng phạm vi tiêm chủng, bảo vệ nhiều người hơn khỏi nguy cơ mắc bệnh.
Vắc-xin Qdenga được tiêm dưới da theo liệu trình gồm 2 liều, cách nhau 3 tháng. Việc tiêm phòng sớm và đầy đủ sẽ giúp bảo vệ cả gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ và người cao tuổi, trước nguy cơ sốt xuất huyết nghiêm trọng.